The Turk herkesi aldattı

"The Turk" ya da "Mechanical Turk" (Mekanik Türk) kimilerine göre dünyanın ilk bilgisayarı.

Bu, üzerinde fikir birliğine varılmış bir şey değil. Ancak Mechanical Turk'ün tarihin en ünlü sahtekarlıklarından biri olduğu konusunda herkes hemfikir!

Sene 1770. Wolfgang von Kempelen adında bir Macar, "satranç makinası" yaptığı iddiasıyla ortaya çıkıyor. Üzerinde satranç tahtası olan bir masa bu. Sizinle satranç oynayan ise Osmanlı kıyafetleri giymiş bir kukla. (Hatta robot da diyebiliriz!)

Hamlenizi yapıyorsunuz. Masanın içindeki mekanizma çalışmaya başlıyor. Osmanlı kuklası satranç taşlarına bakıyor. Ve harekete geçip hamlenize karşılık veriyor. Olağanüstü!

"The Turk" çok meşhur oluyor. Gösterilere çıkıyor. Ünlü yazar Edgar Allan Poe bu "müthiş buluş" hakkında uzun bir makale yazıyor. Hatta makinamız Napolyon ile satranç maçı dahi yapıyor.

Ve fakat, bu aslında zekice yapılmış bir üçkağıt. İllüzyon sanatı kullanılarak masanın içine bir satranç oyuncusu yerleştirilmiş. Gerçekte masanın içindeki insanla satranç oynuyorsunuz. Fakat bunu kimse anlayamıyor.

Makinanın yaratıcısı Kempelen öldükten sonra The Turk sürekli sahip değiştirse de herkes sırrını saklamayı başarıyor.

Hakkında kitaplar yazılan, pullar basılan bu sahte otomasyona neden Türk adı verildiği ise meçhul.

O dönemde Osmanlı fırtınası esiyor. Osmanlı kıyafetli bir kukla enteresan bir görselliğe sahip. Bu nedenle Turk ismi verilmiş olabilir. Ya da "automation" ile "Ottoman" sözcüklerinin benzerliğinden bir kelime oyunu çıkarılmış olabilir.

The Turk’ün en son ortaya çıkışı ise Amazon.com sayesinde oldu. Bir projesine Mechanical Turk adını veren ünlü internet sitesi, The Turk'ün şöhretini daha da perçinledi.